Rozwój ruchowy polega na osiąganiu kontroli nad ruchami ciała poprzez skoordynowanie czynności ośrodków nerwowych, nerwów i mięśni. Kontrola ta wywodzi się z rozwoju odruchów i globalnej aktywności, charakterystycznej dla noworodka w chwili urodzenia.

Etapy rozwoju lokomocji

• przewracanie się z boku na bok
• przewracanie się z pleców na brzuszek i na odwrót (6 m-c)
• pełzanie – wykorzystanie siły rąk, nogi odgrywają rolę pomocniczą
• raczkowanie
• samodzielne stanie, trzymając się czegoś (9 m-c)
• pierwsze samodzielne kroki (około 1 roku)
• dziecko samodzielnie chodzi – kroki krótkie i niepewne, dla utrzymania równowagi pomaga sobie rękami
• przed ukończeniem 2-go roku życia dzieci umieją chodzić bokiem, tyłem, stać na jednej nodze przy pewnej pomocy. Potrafią stąpać na czubkach palców
• doskonalenie chodu – zanikają współruchy, dziecko uczy się uruchamiać jedną nogę przed postawieniem drugiej.
• 2 lata – wspinanie się. Dziecko potrafi wejść i zejść ze schodów. Wchodzi na schody w pozycji wyprostowanej z pomocą poręczy schodów lub ręki osoby dorosłej. Do zrobienia kroku używa zawsze tej samej nogi. W tym wieku dziecko potrafi zbiegać i wbiegać na nieduże wzniesienia.
• 3 lata - wchodzi po schodach, stawia nogi naprzemiennie, omija przeszkody

Etapy rozwoju chwytania i manipulacji

Manipulacja - zdolność chwytania i operowania przedmiotami (traktowanie rąk jako narzędzi) oparta jest o ruch chwytny:

• chwyt dowolny – 4-5 miesiąc dziecko  usiłuje uchwycić przedmiot, kierując ku niemu obie ręce, nie jest w stanie utrzymać dłużej przedmiotu
• chwyt dłoniowy – prosty – ok. 5-6 miesiąca  dziecko  chwyta przedmiot, nakrywając go całą dłonią, kciuk nie bierze udziału
• chwyt nożycowy – 7-8 miesiąc- dziecko posługuje się kciukiem (ruchy przywodzenia i odwodzenia)
• chwyt pęsetkowy – 9 miesiąc – przeciwstawianie kciuka pozostałym palcom
• chwyt szczypcowy – ok. 12 miesiąca – chwyt związany z precyzyjnym trzymaniem małych przedmiotów.

Sprawność samodzielnego jedzenia:

• druga połowa 1 roku – niemowlę próbuje trzymać butelkę,  kubek, sięga po łyżeczkę
• 8 miesiąc – dziecko potrafi trzymać włożoną do ust butelkę
• 9 miesiąc - potrafi włożyć butelkę z powrotem do ust
• 11-12 miesiąc – niemowlę potrafi trzymać samodzielnie kubek i próbuje samodzielnie jeść łyżeczką
• pod koniec 2 roku życia dziecko potrafi posługiwać się widelcem oraz łyżką
• 6 rok życia - większość dzieci opanowuje sprawności związane z samodzielnym jedzeniem.

Wspomaganie rozwoju motorycznego.

Dzieciństwo określa się jako „ idealny wiek” do nabywania sprawności ruchowych, ponieważ ciało dzieci jest bardziej giętkie niż ciało dorastającej młodzieży i dorosłych. Decydującą rolę w kształtowaniu sprawności motorycznych odgrywają następujące czynniki:

• dojrzałość do uczenia się – gdy uczenie się współwystępuje z gotowością do niego, sprawność jest dużo lepsza
• możliwość uczenia się
• możliwość ćwiczenia – należy zapewnić dziecku tyle czasu na ćwiczenia, ile jest konieczne do opanowania danej sprawności. Jakość ćwiczeń jest dużo ważniejsza od ich ilości
• dobre wzorce – dzieci muszą naśladować dobre modele, aby ukształtować poprawne sprawności
• kierowanie uczeniem się – dzieci potrzebują pokierowania, aby mogły właściwie naśladować model
• motywacja – głównymi źródłami motywacji do ćwiczenia sprawności ruchowych są: sama przyjemność wynikająca z aktywności, niezależność, uznanie ze strony grupy rówieśniczej oraz kompensowanie poczucia własnej nieadekwatności, jakie dzieci przeżywają  w związku z niepowodzeniami w innych dziedzinach
• każdą sprawność motoryczną trzeba opanowywać osobno – nie ma ogólnej sprawności ręki lub nóg. Każdą sprawność trzeba opanować z osobna, ponieważ różni się ona pod pewnymi względami od pozostałych sprawności
• • sprawność należy opanowywać pojedynczo – po opanowaniu jednej sprawności można rozpocząć ćwiczenie następnej.

Znaczenie rozwoju ruchowego:

• dobry stan zdrowia – zależy od ćwiczenia. Słaba koordynacja motoryczna jest przyczyną niezadowolenia, braku motywacji do ćwiczeń
• kataryktyczna rola ćwiczeń – wyładowanie energii, uwalnia od napięcia związanego z lękiem i frustracją. Odporność psychiczna i  fizyczna
• niezależność – im więcej umie, tym większa pewność siebie i zadowolenie
• zabawa- kontrola motoryczna umożliwia udział w zajęciach, które sprawiają mu przyjemność i zapewniają rozrywkę nawet, gdy brak mu towarzystwa do zabawy
• uspołecznienie – prawidłowy rozwój ruchowy dziecka ma wpływ na jego akceptację społeczną i dostarcza mu okazji do nabywania umiejętności społecznych. Lepszy rozwój motoryczny ułatwia dziecku zajmowanie pozycji przywódcy grupy
• pojęcie własnego Ja. Kontrola motoryczna zapewnia poczucie bezpieczeństwa fizycznego, które wkrótce przekształca się w poczucie wewnętrznego bezpieczeństwa, a to z kolei przyczynia się do uogólnionego stanu pewności siebie, mającego wpływ na wszystkie dziedziny zachowania.

Literatura:
1. W. Sherbon „Ruch rozwijający dzieci”
2. E. Minczakiewicz „Psychoruchowy rozwój dziecka”
3. N. Minge „Jak kreatywnie wspierać rozwój dziecka”